'Op weg naar rust: de PILLAR-methodiek voor levensbrede begeleiding bij autisme' door Herman de Neef
Met de PILLAR-methodiek kun je de vicieuze cirkel doorbreken waar mensen zich door hun autisme in bevinden. Dit kan de weg openen naar groei en ontwikkeling.
Tegelijk is het een methodiek waarmee je kunt bereiken, dat de heftigheid van emotionele reacties afneemt en mensen stabieler gaan functioneren. Denk dan aan de afname van frustratie, agressieve reacties, moedeloosheid en uitzichtloosheid. Door te werken volgens de PILLAR-methodiek wordt bij velen de ernst van de symptomen verzacht. Ook mensen met autisme bij wie gedrag tot grote struikelblokken in het leven leidt of die weerstand hebben tegen begeleiding, hebben baat bij deze werkwijze.
De zes pijlers van de PILLAR-methodiek zijn:
Presentie
Interactie
Levenscoaching
Luisteren
Actie
Rust
Waarom levensbrede begeleiding?
Levensbrede problematiek vraagt om een levensbreed antwoord. De PILLAR-methodiek sluit hier met de levensbrede begeleiding ofwel levenscoaching op aan. Levenscoaching zoals uitgewerkt in de PILLAR-methodiek omzeilt de obstakels die mensen met autisme tegenkomen als gevolg van de huidige organisatie van hulpverlening en psychiatrie. Een andere veelgebruikte term voor levenscoaching bij autisme is levensloopbegeleiding.
Wat is levenscoaching?
Levenscoaching en levensloopbegeleiding zijn feitelijk hetzelfde. Ze omvat waar nodig begeleiding op alle levensgebieden en in alle levensfasen. Denk bij levensgebieden aan: werk, scholing, wonen, financiën, gezondheid, sociale relaties, recreatie en hobby's. De begeleiding richt zich dan op zaken als administratieve ondersteuning, praktische ondersteuning bij bijvoorbeeld (leren) koken, schoonmaken, leren relaties aan te gaan, succesvol te zijn met studie of werk.
Denk bij levensfasen aan bijvoorbeeld: babytijd, peutertijd, puberteit, ouderschap. Elke fase in het leven vereist andere vaardigheden en stelt andere eisen. Het is belangrijk dat de begeleiding hier rekening mee houdt en anticipeert op veranderingen naar een nieuwe levensfase. Zoals onder andere de overgang van basisschool naar middelbare school, de overgang van school naar werk, van ouderlijk gezin naar zelfstandig wonen. Maar voor een ouder met autisme net zo goed de overgang van een kind naar een nieuwe levensfase, waardoor de ouder een andere rol en positie krijgt.
De PILLAR-methodiek biedt een methodologische basis en handvatten om mensen te helpen op basis van een levensbrede benadering. Levensbreed in alle opzichten van het leven: ze omvat de verschillende levensgebieden, omvat begeleiding bij de verschillende levensfasen en heeft aandacht voor de meer spirituele ofwel zijnsgerichte vragen. Het succes van de methodiek is gebaseerd op luisteren. Luisteren en begrijpen vanuit het autisme zelf. Kortom, de PILLAR-methodiek biedt aan coaches een werkwijze waarmee ze mensen met autisme helpen op hun weg door het leven en de samenleving.
Opbouw van de methodiek
De PILLAR-methodiek neemt de coach mee langs een zestal kerngevolgen van leven met autisme. Autisme en hoe zich dit uit, is zo divers als mensen dit zijn. Er zullen daarom vele problemen aan de orde komen. Daarbij is autisme vaak erg complex. Om dit te ontrafelen,helpt het dan om een probleem vanuit meerdere invalshoeken te benaderen. Deze invalshoeken bespreekt de schrijver in het eerste hoofdstuk.
De PILLAR-methodiek is ontwikkelingsgericht. We zullen vele problemen bespreken. Dit doen we omdat probleembenoeming en definiëring is belangrijk om tot probleemoplossing en -hantering te komen. Daarnaast kijken we ook naar de kansen en mogelijkheden voor groei. Na de probleembeschrijving volgen er daarom ook steeds weer handreikingen hoe als coach met de problemen omgaat en waar leermogelijkheden zijn. De PILLAR-methodiek is daarmee een leidraad aan de coach om de cliënt te begrijpen en om vervolgens vanuit dit begrip aan oplossingen en groei te werken.
De zes pijlers van de PILLAR-methodiek
De eerste pijler is die van de Presentie
Bij presentie is het belangrijk dat de coach beseft dat er bij autisme en ADHD vaak sprake is van een basale innerlijke onrust en een gevoel van onbehagen of onveiligheid. Door dit mee te nemen in zijn benadering en te weten hoe hij dit doet, sluit de coach het beste aan op deze kant van autisme.
In het hoofdstuk over Presentie wordt nader ingegaan op de gevolgen van deze onrust. De coach krijgt praktische handvatten aangereikt, hoe hij door present te zijn een basis legt voor rust en veiligheid.
De tweede pijler is die van de Interactie
Interactie gaat over de gevolgen van autisme op sociaal en communicatief gebied. Het hoofdstuk over Interactie verwijst daarmee voor een deel naar de gevolgen van autisme door het minder goed ontwikkelde vermogen tot Theory of Mind.
Bij het aangaan van een samenwerkingsrelatie tussen coach en cliënt zijn verbinding en vertrouwen belangrijk. De opbouw van deze vertrouwensrelatie wordt verder uitgewerkt. Bij vele mensen met autisme en ADHD is dit nu eenmaal om uiteenlopende redenen iets waar vele relaties, ook die met hulpverleners, op stuklopen. Het vertrouwen in die ene coach, die op alle levensgebieden begeleidt, is vaak de sleutel tot verandering naar een meer stabiel leven.
De derde pijler is de Levenscoaching
Autisme heeft gevolgen op maatschappelijk, praktisch en relationeel niveau. De gevolgen strekken zich uit naar de meer dieperliggende menselijke waarden. Denk dan aan het besef en de verwerving van de eigen autonomie. Aan het voeren van de eigen regie over het leven. Aan hoe mensen hun eigen toekomstperspectief zien. De gevolgen van autisme en ADHD werken door tot op een existentieel niveau. Ook binnen deze pijler Levenscoaching zijn er aanknopingspunten voor coaching en verandering.
Bij deze drie eerste pijlers gaat het vooral om begrip en de juiste houding en attitude. Door praktijkvoorbeelden zie je hoe je als coach het autisme tegenkomt in je dagelijks werk en krijg je richting voor je handelen. In de volgende twee pijlers wordt de omslag naar de analyse en het daaruit voortvloeiende handelen gemaakt.
De vierde pijler is Luisteren
Luisteren verwijst naar de analytische fase van de methodiek op basis van de eerste drie pijlers . Door autisme zijn er vaak problemen met overzichtverwerving en -behoud. Dit werkt levensbreed door. Goed luisteren en analyseren helpt de coach om het minder goed ontwikkelde vermogen van de centrale coherentie bij de cliënt te compenseren. In dit hoofdstuk worden meerdere methodieken beschreven, die samen recht doen aan een levensbrede analyse. Op deze manier wordt het mogelijk om op levensbrede wijze de problematiek in kaart te brengen en als coach overeenkomstig te reageren. Ook in dit hoofdstuk worden door middel van voorbeelden handreikingen gegeven. Aan bod komen onder andere: de individuele ontwikkeling en het competentie gerichte werken en denken. Daarmee krijgt de coach zicht op hoe hij leer- en ontwikkelingsgericht kan werken.
De vijfde pijler is die van de Actie
In het hoofdstuk Actie wordt ingegaan op het probleem dat bij autisme vaak sprake is van een kloof tussen denken, bedenken en doen. Deze pijler verwijst naar het minder sterk ontwikkelde vermogen van de executieve functies. Informatieverwerking verloopt door autisme vaak anders. Als coach kun je hier op aansluiten met een coachende manier van leren. Coaches krijgen tips hoe ze mensen met autisme het beste kunnen helpen om te leren.
De zesde pijler is die van de Rust
Stressgevoeligheid is een last voor vele mensen met autisme. Het ligt vaak diep verankerd in de gesteldheid van de mens met autisme. Samen met het lerend vermogen en mogelijkheden de persoonlijke ontwikkeling te bevorderen, kun je leren om stress te hanteren.
De pijlers van Presentie tot en met Actie dragen bij aan stressreductie en aan een toename van het gevoel van innerlijke rust en daarmee ook veiligheid. Resultaat van de PILLAR-methodiek is dus dat er meer rust komt. Door de rust ontstaat er meer stabiliteit. De draagkracht wordt groter. Er is meer energie voor activiteiten of werk. Het zelfvertrouwen en het zelfbeeld worden sterker. Rust is er dan voor de cliënt die zich ondanks zijn problemen en beperkingen begrepen en beschermd voelt. Rust is er ook voor betrokken, zoals een partner of ouders, omdat ook zij niet meer alleen staan in hun zorg en pijn. Het kan de opmaat zijn naar een verdere ontwikkeling waarbij hetgeen, dat eerst door het autisme niet mogelijk leek toch gerealiseerd wordt.
In de Nabeschouwing besteedt de schrijver aandacht aan de stand van zaken rondom autisme in de samenleving en reikt hij aan hoe levensbrede begeleiding in de bestaande zorg past en bijdraagt aan efficiëntere zorg.
Titel: Op weg naar rust, de PILLAR-methodiek voor levensbrede begeleiding bij autisme.
Auteur: Herman de Neef
Uitgeverij: Inspired Qualtiy Publishers
ISBN: 978-90-819659-0-3
Het boek is hier verkrijgbaar.
